Έθιμα

Η Αποκριά περιλαμβάνει ένα μεγάλο φάσμα από παμπάλαια έθιμα. Πολλά από τα δρώμενα της Αποκριάς ανάγονται συχνά σε πανάρχαιες τελετές και αποσκοπούσαν στην καλή χρονιά και την καλή σοδειά.

Την αποκριά τα πάντα ανατρέπονται. Οι άνδρες γίνονται γυναίκες και το ανάποδο, οι φτωχοί γίνονται πλούσιοι, οι γριές λεχώνες κά. Η τρέλα αντικαθιστά την σοβαρότητα. Ο κάθε τόπος ζεί τις ημέρες των Απόκρεω με το δικό του τρόπο.

Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΚΑΘΑΡΑ ΔΕΥΤΕΡΑ

Οι εορτασμοί των Απόκρεω αρχίζουν με την είσοδο του τριωδίου.Η πρώτη εβδομάδα λεγόταν Προφωνή,γιατί κάποιος τελάλης διαλαλούσε τον ερχομό της Αποκριάς.Την εβδομάδα αυτή σε πολλά σπίτια έσφαζαν τα χοιρινά για να έχουν το κρέας για την επόμενη εβδομάδα την Κρεατινή. Μετά την Κρεατινή ακολουθεί η Τυρινή εβδομάδα όπου απέχουν από το κρέας και τρώνε μόνο παράγωγα του γάλακτος.Παλαιότερα λεγόταν και Μακαρονού γιατί οι νοικοκυρές έφτιαχναν χειρίσια μακραρόνια.Την Τσικνοπέμπτη ήταν παράδοση το κάθε σπίτι να 'τσικνίσει' και η κάθε νοικοκυρά να φτιάξει τις παραδοσιακές τυρόπιτες.
Με το άνοιγμα του Τριωδίου και κάθε μέρα μέχρι την Κυριακή της Τυρινής,  οι κάτοικοι μασκαρεύονταν και τριγυρνούσαν στους δρόμους και τις πλατείες. Τα βράδια μασκαρευόντουσαν καλύπτοντας τα πρόσωπα τους και έπαιρναν γύρα τα φιλικά σπίτια για τις λεγόμενες βεγγέρες.
Μετά μόλις γινόταν η αναγνώριση και έπεφταν οι μάσκες το έριχναν στο γέντι και το φαγητό.
Στα Καρδάμυλα εκτός από το φαγοπότι το χορό και τα αποκριάτικα τραγούδια χαρακτηριστικό των ημερών ήταν και τα 'αντιδιαβάσματα', τετράστιχα με τα οποία ο ένας πείραζε τον άλλο. Τα τετράστιχα μπορούσαν να είναι παινέματα αλλά και σατιρικά πειράγματα.
 
                    Ένας γάιδαρος ψαρός έρχετ' από τη Βολισσό
                     Με ψ@@@@.... αρματωμένος στα κοφίνια φορτωμένος
                     τρέξαν οι αρχοντοπούλες και τις επρολάβαν ούλες
                      Πάει μια χήρα παπαδιά μα δεν επρόφτασε καμμιά
                     .......................................................................

Τόσο στα Καρδάμυλα όσο και στα χωριά το γλέντι έφτανε στο αποκορύφωμα του την Κυριακή.Ντυμένοι όλοι μασκαράδες σατίριζαν διάφορα γεγονότα και συγχωριανούς τους, χωρίς καμμιά παρεξήγηση. Οι παρέες κατέληγαν στην πλατεία του χωριού, όπου στηνόταν ο χορός και κρατούσε μέχρι την άλλη μέρα. Εκτός από τον δετό χορό ή περπατικό, εξέχουσα θέση  είχε και ο χορός " πως το τρίβουν το πιπέρι " .

ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ

Τα Αποκριάτικα τραγούδια χορεύονται με το δετό ή σιανό ή περπατικό. ΄Ηταν χορός απλός στρωτός και σιγανός σαν να περπατούν οι χορευτές και από εκεί πήρε το όνομα του.Οι χορευτές πιάνονται με λαβή χιαστί σαν να δένονται ,εξ ου και το δετός και όλοι μαζί τραγουδούσαν ενώ χόρευαν. Ο πιό καλλίφωνος άρχιζε το τραγούδι λέγοντας ένα στίχο τον οποίο οι άλλοι επαναλάμβαναν.Θέματα των τραγουδιών ό έρωτας, η αγάπη, η ξενιτειά, ο πόνος, ο θάνατος, η θάλασσα, οι γάμοι κά.

ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ

Το φαγητό και το γλέντι συνεχιζόταν μέχρι την Καθαρά Δευτέρα.
Τα έθιμα που κυριαρχούσαν για αυτή την ημέρα ήταν το έθιμο του Μακαρονά και του Αγά.
Το έθιμο του Μακαρονά λάμβανε χώρα στα χωριά Αμάδες, Βίκι, Καμπιά και Πιτυός, ενώ του Αγά στο Πιτυός όπου υπάρχει ακόμα και σήμερα καθώς και στα νοτιόχωρα Μεστά, Ολύμπους κλπ.
Κύρια ασχολία των γυναικών με το τέλος της αποκριάς ήταν να καθαρίσουν τα σκεύη, ώστε να μη μείνει ίχνος λίπους και να τα βρεί η Σαρακοστή καθαρά.
Στα Άνω Καρδάμυλα οι γυναίκες έπαιρναν τα σκεύη και τα νηστήσιμα φαγητά και πήγαιναν στον ποταμό. Αφού τελείωναν το καθάρισμα των σκευών, ξέπλεναν το στόμα τους με νερό λέγοντας “νερό και αλάτι “  εννοώντας πώς έπρεπε να ξεχαστούν όλα είχαν πεί κατά την διάρκεια της αποκριάς. Νερό έριχναν επίσης πίσω τους και οι άνδρες.Το βράδυ της Κυριακής της Τυρινής έδιναν στα παιδιά τους να φάνε ένα αυγό έτσι τους έκλειναν  το στόμα με αυγό , για να το ανοίξουν ξανά με το αυγό του Πάσχα.

Η ΑΠΟΚΡΙΑ ΣΗΜΕΡΑ

Στα χωριά  Αμάδες , Βίκι, Καμπιά δεν έχει μείνει  τίποτα ζωντανό στις μέρες μας, από τα έθιμα της  Αποκριάς
Στο Πιτυός συνεχίζεται το έθιμο του Αγά και του Μακαρονά, ενώ στα Καρδάμυλα κυρίως στα Άνω και λιγότερο στο Μάρμαρο , συνεχίζονται οι βεγγέρες και οι οποίες έχουν περιοριστεί μόνο τις βραδυνές ώρες.
Τα τελευταία χρόνια την οργάνωση του καρναβαλιού της τελευταίας Κυριακή της Αποκριάς έχει υπό την αιγίδα του ο Δήμος  Καρδαμύλων μαζί με τον πολιτιστικό Σύλλογο, όπου παρουσιάζουν διάφορα δρώμενα στην πλατεία των Ανω Καρδαμύλων.

Βιβλιογραφία: ΄Εθιμα παραδόσεις στον Δήμο Καδαμύλων /ΕΠΑΛ Καρδαμύλων/2008